Günümüzde birçok kimsenin kariyer odağına dış ticaret geçmeye başladı. Haliyle bu ilgi beraberinde dış ticarette kariyer sahibi olmanın yöntemlerinin merak konusu oluşmasını sağlamakta. Son yıllarda döviz kurlarındaki anormal artış, ürünlerin dış pazarlar için ucuz, uygun hale gelmesini sağladı. Bu sebeple yaşanan gelişmeler, dış ticarette kariyer sahibi insanlara olan ihtiyacı artırdı.
Dış ticarette kariyer diyoruz ama her meslekte olduğu gibi bunun içerisinde de işin memurluk, akademik ve özel sektör kısmı var. Üzerine düşünüldüğünde üst düzey bürokrat veya yöneticilikle alakalı kariyer hedefleri de belirlenebilir. Her ne kadar memuriyet ve akademisyenlik farklı gibi gözükse de hepsinin aslında ortak noktası ve bizim de üzerinde duracağımız husus, özel sektör kısmı olacak. Dış ticaret ile alakalı kariyerimizde eğer akademi veya memuriyet düşünüyor olsak, belli bir özel sektör tecrübesinden sonra yönelmek alanı daha değerli kılacaktır. Çünkü saha bilgisi olmayan bir bürokrasi veya yasal bilgisi olmayan bir akademi bilgisi artık eski dönemlerin uygulaması olarak kalmaya başladı.
Özel sektör kısmıyla alakalı konuşacak olursak, öncelikle dış ticaretin hangi pozisyonunda olacağımıza önden karar vermemiz gerekiyor. İşin operasyon kısmında mı, pazarlama tarafında mı, ya da araştırma, ticari istihbarat, dijital pazarlama alanında mı olacağız? Bu sürece önden karar vermek gerekiyor. Tabii olarak konuların içeriğine vâkıf olmadan kararı vermek tabii ki kolay değil. Bu anlamda sorumluluk almak, tecrübe edinmek çok önemli. Esasında sorumluluk almaktan kastımız, stajlar veya bedelsiz bile olsa öğrenciyken bir yerlerde çalışmaktan geçiyor. Örneğin içe dönük bir karakteriniz, insanlarla değil de veriyle muhatap olmayı seven bir tarafınız varsa işin biraz daha araştırma kısmında; ticari istihbarat, dijital pazarlama, mevzuat veya gümrük tarafında olmamız daha uygun olabilir. Eğer ki işin pazarlama boyutunda olmak istiyorsak ve daha dışa dönük bir karakterimiz varsa, ona göre bir hazırlık içerisinde olmamız lazım.
Burada ana nokta, kendimizi biliyor olmaktan geçiyor. İnsanın kendini keşfetmesi için de bir sorumluluk, görev alması lazım. Tabii çalışma ortamına mükemmeliyetçi bakmamak gerekiyor. Belki mevzuat ağırlıklı bir pozisyonda çalışıp mevzuattan soğuyabilirsiniz, bu sizin neyi yapmamanız gerektiğini göstermiş olur. Belki işin pazarlama tarafında çalışmışsınızdır ve insanlarla diyalogda olmayı sevmediğinizi fark edebilirsiniz. Dolayısıyla hepsi bir şekilde fazla düşünmekten ziyade, yola çıkmaktan geçiyor. Özel sektör için konuşacak olursak, alt kategorilerinden varsayalım ki, pazarlama veya operasyon tarafı seçimimize göre, ne yapabileceğimize bakmamız gerekiyor.
Yeni dönemde şirketlerin 3 kategoride dış ticaret personeli bulunuyor. Bunlar:
Farz edelim ki, şirketinizin pazarlama departmanında çalışıyorsunuz. Pazarlama bölümünde çalışırken elinizde olan ticari istihbarat bilgisiyle iyi bir pazar araştırmacısı olabilirsiniz.
Bu sektörde doğru eğitimleri almak iyi bir başlangıç olabilir. Bu alanın lisans bölümünü okuyor olsanız dahi sektörün ihtiyacı olan noktaları tespit etmiş, sektörün ihtiyacı olan noktaları karşılayacak eğitimleri almak çok kritik. Yeni dönemde gündemde olan ticari istihbarat yöntemlerini eğer öğrenirseniz, çalışmış olduğunuz şirketler veya devlet kurumunda veya akademide yeni nesil yöntemlerle müşteri bulabildiğimiz için hem ciddi bir itibar hem de ciddi bir kazanç elde edebilirsiniz. Zaten dış ticaretin prestij kısmı da burasıdır. Herkesin neden dış ticaretçi olamadığını ticari istihbaratın bilgisine ve tecrübesine sahip olamadıklarıyla doğrudan alakalıdır. Herkesin bilmediği bilgiden dolayı siz daha prestijli olursunuz.
Etrafımızda meslek gruplarına bir bakalım, dış ticaretle uğraşanlar, toplumun önünde itibar sahibi insanlardır. Bu noktaya gelmenin yoluysa başkasının bilmediği bilgiyi öğrenmekten, deneyim sahibi olmadığı tecrübeye sahip olmaktan geliyor. Dolayısıyla bizler kendimizi dış ticaretin neresinde görüyorsak o kısmıyla alakalı yatırımlar yapmalıyız. Yöneleceğimiz kısımla alakalı kendimize katacağımız doğru eğitimler çok önemlidir.
İçinde uluslararası kelimesinin geçtiği bir konudan bahsedip de yabancı dilden bahsetmemek tabi ki doğru olmayacaktır. Yabancı dil bu alanda çok önemli. Özellikle İngilizce, bugün uluslararası ticaretin ana dili konumunda. Dil konusunda kusursuz olmamak gerekiyor. Çünkü yabancı dil konusunda çok fazla akademik makaleyle muhatap olacağımız bir ortam yok:
Bu anlamda belki yurt içinde belli bir temelden sonra yurt dışı tecrübesi veya yurt dışı tecrübesi olmasa bile burada bir şekilde dış ticaretin içinde görev alarak belli yazışma tekniklerine, belli cümle kalıplarını öğrenmekle başlamak yeterli olacaktır. Türkiye’de yabancı dil konusunda ekstra bir mükemmeliyetçilik seziyoruz. Bunun doğru bir başlangıcı baltalayacağı muhtemel.
Yabancı dil ile iyi bir gümrük mevzuatı ve operasyon bilgisi çok önemlidir. Zaten operasyon personeli olacaksanız evrak süreçlerinde mevzuata çok iyi hâkim olmanız gerekiyor. Pazarlama tarafında olacaksınız da şöyle bir tarafı var; pazarlamada malı satıyoruz ama malı sattıktan sonraki müşteri memnuniyetinde, operasyon kısmıyla alakalı çok ciddi unsurlar var. Örneğin pazarlama personeli bile olsanız, işin mevzuatını bilmeyen bir operasyon personelinden dolayı veya operasyon sürecinde, yüklemede, lojistikle veya ambalaj da yapılmış -sizin sorumlu olmadığınız bir alanla alâkalı- hatadan dolayı sizler müşteriye karşı mahcup olabilirsiniz. Bu anlamda pazarlama, ticari istihbarat veya operasyon personeli olacaksanız bile, iyi bir operasyon bilgisi yani evrak bilgisi, gümrük mevzuatı ve dış ticaret bilgisi gerçekten çok önemlidir. Bunları bilmeden yola çıkmak enerji, vakit vb. ciddi maliyetlere sebep olabilir.
Departmanlarımızın nasıl olması gerektiği ve hangi hatalardan kaçınmamız gerektiğini anladık. Dış ticaret bilgimizin de yerinde olduğunu farz edersek, satacağımız ürünün bilgisini de en azından müşteriye, ürüne hâkim olduğumuzu gösterecek kadar iyi biliyor olmak lazım. Belki bir üretim müdürü kadar veya ürünün üreticisi kadar bilmemiz gerekmiyor ama pazarlamaya konu olacağı kadar iyi bir ürün bilgisine sahip olmak çok önemlidir.
Dış ticarette bilginiz kadar networkünüzde değerlidir. Mesela gümrükte yaşamış olduğunuz bir sıkıntıyla alakalı arayabileceğiniz bir meslek büyüğünüzün olması veya yabancı dilde yapılması gereken bir çeviri olduğu zaman şirketin profesyonel hizmet aldığı yerlerin alternatifi olan bir çevrenizin olması, probleminizi çözebilecek bağlantılarınız gerçekten çok kıymetlidir. Bu anlamda ‘aslında siz, networkünüz kadar kıymetlisiniz’ diyebiliriz. Bilgi sizi bir yere kadar getirir ama network yoksa o yerden sonra yeni iş teklifleri almakta zorlanabilirsiniz. Yeni müşterilere ulaşmakta zorlanabilirsiniz. Firmanızın içinde değer görmekte zorlanabilirsiniz. Dış ticaretle alakalı iyi bir networke sahip olmak bu anlamda gerçekten önemlidir.
Bir başka önemli konu da, dış ticaretin içerisinde Anadolu deyimiyle ‘akçeli işlerin yapılabileceği…’ uygun zemin rahatlıkla bulunabilir. Bu anlamda bizler kariyer hayatımıza daha başlarken, dış ticaretin içerisinde suiistimale açık alanları en başından bilip, bunlara kesinlikle bulaşmamalıyız. Çünkü kariyerimizin ilerleyen zamanlarında temiz ticaretler yapabilmemiz için geçmişimizde böyle bir lekenin olmaması gerekiyor. Eğer sizin sicilinizde dış ticaretle alakalı, hele hele kaçakçılığa konu olabilecek, bir sıkıntı varsa geleceğinizin çok erken kararması anlamına gelebilir. Bu anlamda gerçekten, tabiri caizse akçeli diyebileceğimiz işlere çok fazla yaklaşmamak gerekir.
Bununla beraber dış ticaretle alakalı dünyadaki hareketlilikleri; vergi gelişmesinden tutunda, bir ülkenin diğer bir ülkeye uygulamış olduğu yeni kotalar gibi gelişmeleri gerçekten çok iyi takip ediyor olmak lazım. O güncellik hem bizim firmadaki itibarımız açısından, hem de bireysel gelişimimiz, kendimizi gerçekleştirmemiz açısından çok önemlidir. Güncel gelişmeleri mutlaka takip ediyor olmak lazım.
Şirketlerde çalışan birçok arkadaşımız, “bugün buradayım ama yarın başka bir firmaya geçerim, neresi bana daha fazla değer, para verirse ben oraya geçerim.” tarzı tavır sergileyebiliyorlar. O arkadaşlarımızın şunu unutmaması lazım; bugün belki bir firmada çalışansınız ama yarın bir gün benzer bir konuyu belki kendi işinizde yapıyor olacaksınız. İsterseniz memur, akademisyen veya bir kişinin yanında çalışıyor olun yaptığımız işi kendi işimizmiş gibi ciddiyetle yaparsanız ve bu doğrultuda bazı fedakârlıkları yapmaktan çekinmezseniz, firma sahibinin dikkatini kolay bir şekilde çekebiliriz. Çünkü o sahiplenme bizim kariyer basamaklarını hızlı bir şekilde çıkabilmemiz için önemli bir motivasyon aracıdır. Bu tür bir heyecanımız yoksa hem mali hem de kariyer basamaklarındaki beklentilerimiz biraz geç şekillenebilir.
Burada, “firmaya ben ne kadar çok şey katabilirsem, bende o kadar değer görürüm” diye bakıyor olmak lazım. Mesela firmanın devlet desteklerinden, farklı ödeme şekillerinden, yeni nesil müşteri bulma yöntemlerinden haberi yoksa şu anda uygulamadığı ama dış ticaretin önemli konularından bir tanesini tespit ederseniz, bunu mutlaka firmanızın yöneticisine sunmalı ve bununla alakalı firmaya bir şey katma niyetinde olduğunuzu öne çıkarmalısınız.
Burada hususta şunu görebiliyoruz, özellikle yeni mezun kardeşlerimizde, arkadaşlarımızda mükemmeliyetçi bakış açıları oluyor. Okul bittiği zaman çok güzel ortamlarda çalışacaklarının hayallerini kurabiliyorlar. Bu mümkün ama okul döneminde bunun altyapısı oturtulursa mümkün. İşe başladığı zaman, iş hayatında hızlı bir şekilde “ben ne alabilirim değil de ne verebilirim” diye bakınca, firmada size “ben bu personelime daha fazla nasıl faydalı olabilirim? Benden verim alsın” diye düşünebilir. Bu anlamda maaş + prim + yapılan ticaretten komisyon alan birçok eleman, personel vardır.
İşin özetine eğildiğimizde bahsettiğimiz gibi çalıştığımız her firmaya kendi işimizmiş anlayışıyla bakabilmek gerçekten çok kritik. Temel dış ticaret bilgisi aldıktan sonra, artık iş vaka görmeye kalıyor. Ne kadar çok vaka görürsek, hatta ne kadar erken hata yapmaya başlarsak bizim için o kadar iyidir. Çünkü görmüş olduğumuz vakalar bir sonraki ticaretlerde, işlerimizde bize hep ışık olacak. Dış Ticarette Yapılan Hatalar 1 ve 2 yazılarımıza bakabilirsiniz. Bu yazımızda işin personel perspektifinden konuştuğumuz için, şirketlerin içerisinde ne kadar çok vaka görmeye meraklı olursak bizim için o kadar iyidir. Farklı bir bakış açısıyla baktığımızda başka birisinin firmasında çalışırken yaptığımız şey, ana tabirle başkasının sermayesiyle bedelsiz bir şekilde risk üzerinden tecrübe kazanmaktır.
Bu anlamda kendi işimizi yapmak istiyorsak, öncelikli olarak bir yerde çalışarak bu işe başlamak çok önemli. Çalışırken yapılacak her adım, aslında yarın bir gün yapacağımız dış ticaretimizde, aracılık faaliyetimizde, doğrudan ihracat veya ithalat gibi faaliyetlerimiz için de güzel bir tecrübe oluşturacak. Son olarak, dış ticarette en önemli şeyin bilgi ve tecrübeden ibaret olduğunu söyleyebiliriz.
Konuyla alakalı bahsetmek istediklerimiz bu kadar. Sorularınız ve merak ettikleriniz için yorum yaparak bizlere ulaşabilirsiniz.
İbrahim Çevikoğlu
Selami Ali Mh Cumhuriyet Cd. No: 46 Ekcan Plaza 5. Kat Üsküdar / İSTANBUL
0216 706 57 09
bilgi@hitglobal.com.tr
